'n Bedryfsielkundige ondersoek na die gevolge van vrywillig-beheerbare arbeidsomset vir tegnici in 'n diensorganisasie
Loading...
Date
1992
Authors
Bothma, Filippus Cornelius
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
University of the Free State
Abstract
Afrikaans: Arbeid is die belangrikste hulpbron van enige organisasie omrede dit die ander
hulpbronne aktiveer. Wanneer 'n vakature in 'n organisasie se postestruktuur bestaan,
word 'n geskikte werknemer uit die arbeidsmark aangestel wat 'n salaris vir sy arbeid
betaal word. Die verhouding kan nie vir ewig bestaan nie en in een of ander staduim
kom dit tot 'n einde. Die proses staan bekend as arbeidsomset. Literatuur wat oor
die onderwerp handel, is dit eens dat die proses sekere positiewe en negatiewe gevolge
vir die werknemer en sy organisasie inhou. Baie min modelle bestaan oor arbeidsomsetgevolge
en verskeie hipoteses oor.die onderwerp kom in die literatuur voor. Hierdie
hipoteses oor arbeidsomsetgevolge is saamgevat in die literatuurgedeelte van die
studie in modelle wat die positiewe en negatiewe gevolge vir die verlater, blyer,
werkgroep, organisasie en die gemeenskap aandui.
Die departement van Pos en Telekommunkasiewese ondervind al jare lank 'n arbeidsomsetprobleem.
'n Voorlopige studie het aangetoon dat die departement jaarliks
honderde opgeleide tegnici weens arbeidsomset verloor. Dit het die navorsingsvraag
laat ontstaan wat die gevolge van arbeidsomset deur tegnici vir die Departement
is.
Om die vraag te beantwoord, is dit in drie subdoelwitte verdeel. Die eerste subdoelwit
het ten doel gehad om die werklike omvang van die verskynsel in die Departement
te bepaal. Die tweede subdoelwit (wat verder in twee verdeel is) het ten doel gehad
om te bepaal wat dit kos om 'n werknemer as 'n leerlingtegnikus aan te stel, op te
lei as 'n tegnikus en hom weer deur middel van arbeidsomset aan die arbeidmark
af te staan. Tweedens was die doelom te bepaal of daar'n verband tussen algemene
salarisaanpassings en arbeidsomsetkoerse van tegnici is. Die derde subdoelwit het
ten doel gehad om die verband tussen arbeidsomsetvoornemens en sekere individueleen
groepveranderlikes te bepaal.
Om subdoelwit een en twee te bereik is toepaslike data vanuit personeelregisters .
onttrek, frekwensietabelle opgestel en in grafiese vorm aangebied waaruit die afleidings
gemaak is. Wat subdoelwit III betref is toepaslike data met behulp van vraelyste
vanuit die tegnicipopulasie bekom. Die data is statisties deur die Rekensentrum van
die Universiteit van die Oranje-Vrystaat verwerk.
Die resulate het bevestig dat die departement wel met 'n arbeidsomsetprobleem te
kampe het, maar dat dit grootliks tot die blanke bevolkingsgroep beperk is. As die
probleem streeksgewys benader word, is die probleemgebiede die Witwatersrand,
Transvaal en Natal. Met subdoelwit twee is bevind dat arbeidsomset die departement
jaarliks miljoene rande uit die sak jaag. Algemene salarisaanpassings het volgens
subdoelwit lI(b) nie veel gehelp om die probleem te beperk nie. Wat subdoelwit
III betref, is dit bevind dat daar 'n betekenisvolle verband tussen arbeidsomsetvoornemens
en die onderskeie individuele- en groepveranderlikes bestaan.
Dit is duidelik dat die departement indringend aandag moet skenk aan die probleem
van arbeidsomset, veral in die lig van die koste wat daaraan verbonde is. Algemene
salarisaanpassings help nie veelom die probleem die hoof te bied nie en aandag sal
daaraan geskenk moet word deur meer doeltreffende beheerstrategieƫ te ontwikkel.
Die belangrikste beginsel wat in ondersoeke van die aard in die gedagte gehou moet
word, is dat die populasies wat bestudeer word so homogeen as moontlik moet wees.
'n Moontlike oorsaak van die probleem is die indiensnemingsbeleid van die departement
wat op nuwelinge in die arbeidsmark gerig is. Nuwe toetreeders tot die arbeidsmark
is geneig tot arbeidsomset. Die werwingsaksie moet moontlik gemik word op
werknemers wat al 'n periode in die arbeidsmark staan. Uit die studie is dit duidelik
dat werknemers wat besluit het om te bedank se werktevredenheid afneem. Die
vernaamste rede wat vir bedanking aangegee word, is ontevredenheid met salaris,
wat as dit nie in die regte lig beskou word nie, tot ontoepaslike optredes kan lei.
Die studiegebied oor arbeidsomsetgevolge is 'n braak veld wat vele geleenthede vir
toekomstige navorsing bied.
Description
Dissertation (M.Com (Industrial Psychology))--University of the Free State, 1992
Keywords
Postal service -- South Africa -- Officials and employees -- Turnover, Work -- Psychological aspects