Het sterrenkundig wêreldbeeld - een wijsgerige analyse
Loading...
Date
1984-06
Authors
Spoelstra, Titus Adrianus Thomas
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
University of the Free State
Abstract
Dutch: In de loop van de eeuwen is de "kijk" van de mens op de (buitenaardse) kosmos voortdurend veranderd. Deze kijk, het wereldbeeld, berust op werkelijkheidservaring. Wereldbeeld als een geordende samenhangende ken-beschouwingswijze is dynamisch van karakter en wordt voortdurend door ervaring gemoduleerd. Menselijke onvolkomenheid in o.a. kennen en denken houdt in, dat wereldbeeld vertekeningen en blinde vlekken bevat. Daarnaast wordt wereldbeeld beinvloed naar intekening en rigiditeit (voor modulatie) door 's mensen persoonlijkheidsstructuur, fysieke condities, etc., die meer zijn dan "slechts" ervaring.
A priori voor wereldbeeld is wereldbeschouwing als kenbeschouwingswijze waarin het religieuze kennen van de mens geintegreerd is. A priori voor wereldbeschouwing is het religieuze grondmotief, dat zijn dynamiek ontleent aan de Radix van ons bestaan. Ook de religieuze fundering van wereldbeeld houdt
in, dat strikt genomen bet wereldbeeld met zijn a prioris en a posterioris uniek gerelateerd is aan de menselijke individualiteit. Wereldbeeld is zelf a priori voor kosmologie waarin de kenbeschouwingswijze beperkt en gereduceerd is door hoe theoretisch denken zich rekenschap kan geven van ervaring.
Kosmologie is direct a priori voor theoretisch onderzoek, i.e. terzake van verstaan van ervaring, die eveneens a priori voor dat onderzoek is.
Deze a priori ordening komt overeen met die van kennenals a priori voor denken.
Blinde vlekken en vertekeningen in wereldbeschouwing, wereldbeeld en kosmologie verstoren ervaringsonderscheiden. Dit heeft ondermeer gevolgen voor de voortgang en richting van het ontsluitingsproces.
Het sterrenkundig wereldbeeld betreft de kenbeschouwingswijze van het heelal terzake van astronomische entiteiten en hun onderlinge relaties (in het arithmetische, ruimtelijke, kinematische en fysische). Het sterrenkundig wereldbeeld en de a priori orde van wereldbeschouwing, wereldbeeld en kosmologie staan sterk onder invloed van het religieus grondmotief en aangenomen wijsgerige inzichten. Ernstige verstoring treedt op door kennen en denken tot elkaar te herleiden. Daardoor raken de creatuurlijkheid en tijdelijkheid, het zin-zijn, de zin-samenhang en -verscheidenheid van de werkelijkheid waarin we leven buiten zicht, en wil de mens theoretisch denkend zijn bestaans-horizon overschrijden. ben gevolg hiervan is ervaren
incongruentie tussen gepositiveerde Openbaring enerzijds, wereldbeschouwing, wereldbeeld en kosmologie anderzijds en werkelijkheid(servaring) in de derde plaats gefundeerd door een dualistisch
gronamotief. het humanisme reduceert dit incongruentieprobleem door (positivering van) Openbaring niet relevant te verklaren. Christendom en Islam hebben verscheidene pogingen aangewend dit incongruentieprobleem te overwinnen. Hiervan bleken allegorese en confrontatie vanuit de onderscheiden
Openbaringswaarheid nimmer een bijdrage tot ontsluiting te kunnen leveren. Een (theoretische) reductie van het christelijk grondmotief tot een dualisme of meer-poligheid blijkt verder het gevaar in zich te bergen dat het christelijk wereldbeeld naar de natuur-zijde van de werkelijkheid getekend wordt door athelsme.
Door de werking van de Heilige Geest op onze intuitie worden onze ervaring en ons denken getriggerd en onze kenbeschouwingswijze gemoduleerd tot openheid. En wat men dan uiteindelijk kan zeggen over de schepping in het algemeen en over de buitenaardse kosmos in het bijzonder is of een lofzang op God de Schepper, of een gebed om uitredding uit nood.
Description
Keywords
Thesis (D.Phil. (Philosophy)) - University of the Free State, 1984, Philosophy