Die kunslewe in Bloemfontein vanaf 1940 tot 1978
Loading...
Files
Date
1980-01
Authors
Smit, Arinah
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
University of the Free State
Abstract
Soos in die inleidende hoofstuk gemeld, het die
kernprobleem van hierdie studie die onverskilligheid
wat ten grondslag van die kunslewe in Bloemfontein lê,
geword. Die volgende aanhaling uit E. Berman se boek,
Art and Artists of South Africa, beskryf die toestand
van sake duidelik:
"The geographical position of Bloemfontein as central
city of South Africa would suggest it as an obvious
focal point for national cultural activity. However,
art-life in the Orange Free State has seldom evinced
much dynamism. The art-societies operating in the
province have tended to be extremely conservative and
unadventurous and the advantagés of the situation of
the main city have never been exploited ...
A number of successful South African artists, including
Walter Battiss and Cecil Higgs, are natives of the
Orange Free State, but they have long ceased to live
in the province and have had no influence on its artistic
developments."
Die faktore wat aanleiding gee tot die probleem is
drieërlei van aard en kan gesoek word in die verhouding
tussen kunstenaars en publiek, die verhouding tussen
die afsonderlike kunstenaars en die gebrekkige opvoeding
in kunswaardering.
10.1 Die eensydigheid van die skolekurrikulum
Albei plaaslike kunsverenigings in Bloemfontein en
verskeie individuele kunsliefhebbers fuet die erns van
hierdie tekort begryp en gepoog om die toestand te
verbeter. Die kunsverenigings het prbbeer om skool=
kuriders by hul bedrywighede te betrek - meestalop 'n
basis van wedywering en beloning (vgl. p. 26 en 44).
Die Vrystaatse Kunswedstrydvereniging is ook daarop
ingestelom kinders se belangstelling in die beeldende
kunste op 'n praktiese manier aan te wakker.
In aansluiting hierby is oor die jare heen herhaaldelik
pogings aangewend om die beeldende kunste by die
algemene skolekurrikulum ingesluit te kry. Reeds vroeg
in die jare twintig het dr. Samuel Henri Pellissier
hom beywer vir die uitbreiding van die leerplan om
kulturele vakke ook in te sluit (vgl. p. 66 en 67).
Vyftig jaar later was daar egter nog weinig verbetering
op hierdie gebied te bespeur en het Mike Edwards dit
betreur dat die minimum tyd aan kultuurvakke soos kuns
en sang afgestaan word. (p. 228).
Daarbenewens word met gereëlde tussenposes vir 'n
kinderkunssentrum geagiteer (p. 228 en 242). Die feit
dat 'n paar kunsliefhebbers die belang van so'n sentrum
insien, is egter onvoldoende. Indien die publiek en
belanghebbende provinsiale en staatsinstansies nie die
waarde van kinderkuns besef nie en indien hulle nie die
leemtes van 'n eensydige leerplan kan insien nie, sal
daar nooit motivering wees wat tot die oprigting van
so'n sentrum en tot die uitbou van die skolekurrikulum
sal lei nie.
10.2 Die verhouding kunstenaar tot publiek: die aard van
Bloemfontein se gemeenskap
As provinsiale hoofstad is Bloemfontein die hart van die
Oranje-Vrystaat. Die aard van die stad en die provinsie
is inter-afhanklik. Dat die Oranje-Vrystaat die mees
landelike gebied in Suid-Afrika is, is onteenseglik waar.
Tereg kan Bloemfontein dan ook 'n "landelike stad" genoem
word.
Die gemeenskap steun basies op In Christelike grond=
beginsel en is minder vatbaar vir die moderne irrasionele,
passiewe grondmotief wat in die kuns gestalte vind in
absurde style en die ontvlugting in die metafisiese.
Dit sou ook oneerlik van diesulke kunstenaars wees om
In moderne kunsrigting aan te gryp net omdat dit as
mode beskou word: op dié manier sou die kunstenaar sy
uitgange van sy lewensbron vervreem.
Dit is myns insiens hierin waar die tekorte in die
verhouding tussen Bloemfontein se kunsbewuste publiek
en kunstenaars vasgepen kan word. Die gemeenskap berus
in sy geheel op 'n eenvoudige en natuurlike beginsel.
Instede daarvan dat hierdie beginsel in eerlikheid
aanvaar en ten volle ontgin is, het dit skynbaar tot In
minderwaardigheidskompleks gelei; en tot 'n snobistiese
verheerliking van die moderne kuns sonder dat die
dekadente motief waaruit dit gevoed word, ten volle
besef en verstaan word. Die publiek verontagsaam die
feit dat kuns 'n weerspieëling van die aard van die
gemeenskap is en gaan soek elders na kunsvoorwerpe van
waarde. Hierdie kunsvoorwerpe is noodwendig vreemd
aan die eie aard (p. 227).
Dit is egter nie net die publiek wat aan hierdie
tweespaltgedagte skuldig is nie. Die kunstenaars en
-kritice lei ook aan en onder die miskenning van die
eie aard. Dit is dus onvermydelik dat die kunstenaars
en publiek bymekaar verby sal leef.
10.3 Die verhouding tussen kunstenaars onderling
Die kunstenaar put in 'n groot mate die inspirasie vir
sy werk uit homself: uit sy eie aard, ondervindings,
beskouing en sy eie oordeel van die werklikheid. Hy
is ook in In mindere mf meerdere mate van menslike
verhoudings afhanklik. Dit is ook uit die gang van
die kunsgeskiedenis duidelik dat hy eweneens op kontak
met mede-kunstenaars en op kennisname van reeds
bestaande kunsvoorwerpe steun: om aan die hand van die
wisseling van gedagtes en waarneming van kunswerke In
'n benouende atmosfeer. Tot dusver het die pogings om
nuwe en prikkelende blik op sy eie werk en idees te kry.
Die verhouding tussen kunstenaars en hulle verhouding
tot die bestaande kunsvoorwerpe, werk dus bevrugtend
op die individuele kunstenaar se werk in.
Daar bestaan nie in Bloemfontein 'n plek waar kunstenaars
in die gang van hul soeke na bevrugtende invloede, kan
ontmoet nie. Die A.C. White-galery het 'n beperkte
kunsversameling en die galery self is afgesonder en het
'n volwaardige en lewende kunsmuseum en -sentrum in die
stad tot stand te bring, op niks uitgeloop nie.
So 'n museum sou as brandpunt vir die kunslewe in
Bloemfontein dien: dit sou 'n deel uitmaak van
plaaslike kunstenaars se voedingsbron en aan die
hand van lesings en uitgestalde werke sou die publiek
die waarde en belang van die beeldende kunste besef
en ook dat kuns nie net versiering en belegging is
nie, maar weerspieëling van een of ander lewens=
beskouing.
Description
Keywords
Art -- South Africa -- Bloemfontein, Art -- South Africa, Intellectual life, Bloemfontein (South Africa) -- Intellectual life, Dissertation (M.A. (History and Fine Arts))--University of the Free State, 1980